สุริยวิถี

          โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นรูปวงรี โดยที่แกนของโลกเอียง 23.5° กับแนวตั้งฉากระนาบ
วงโคจร ในฤดูร้อนโลกเอียงขั้วเหนือเข้าหาดวงอาทิตย์ ทำให้ซีกโลกเหนือกลายเป็นฤดูร้อน และซีก
โลกใต้กลายเป็นฤดูหนาว ในเวลาหกเดือนต่อมาโลกโคจรไปอยู่อีกด้านหนึ่งของวงโคจร โลกเอียง
ขั้วใต้เข้าหาดวงอาทิตย์ (แกนของโลกเอียง 23.5° คงที่ตลอดปี) ทำให้ซีกโลกใต้กลายเป็นฤดูร้อน
และซีกโลกเหนือกลายเป็นฤดูหนาว ดังแสดงในภาพที่ 1

ภาพที่ 1 แกนของโลกเอียง 23.5° ขณะที่โคจรรอบดวงอาทิตย์

          แกนของโลกเอียง 23.5° กับแนวตั้งฉากระนาบวงโคจร ขณะที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ ทำให้
ระนาบวงโคจรของโลก (เส้นสุริยวิถี) ทำมุมกับ ระนาบของเส้นศูนย์สูตรฟ้า เป็นมุม 23.5° ดังแสดง
ในภาพที่ 2



ภาพที่ 2 ระนาบของเส้นสุริยวิถีทำมุม 23.5° กับระนาบวงโคจรรอบดวงอาทิตย์
คลิก เพื่อดูภาพเคลื่อนไหว

          เราเรียกจุดที่ระนาบทั้งสองตัดกันว่า อีควิน็อกซ์

(Equinox) โดยจะมีอยู่ด้วยกันสองจุด คือ
อีควิน็อกซ์ฤดูใบไม้ผลิ (Vernal equinox) ประมาณวันที่ 20 มีนาคม และ อีควิน็อกซ์ฤดูใบไม้ร่วง
(Autumnal equinox) ประมาณวันที่ 22 กันยายนของทุกปี
           เราเรียก ตำแหน่งที่เส้นสุริยวิถีอยู่ห่างจากเส้นศูนย์สูตรฟ้าไปทางขั้วฟ้าเหนือมากที่สุดว่า โซลส์ติซฤดูร้อน (Summer solstice) ประมาณวันที่ 21 มิถุนายน และเราเรียก ตำแหน่งที่เส้นสุริยวิถี
อยู่ห่างจากเส้นศูนย์สูตรฟ้า ไปทางขั้วฟ้าใต้มากที่สุด เรียกว่า โซลส์ติซฤดูหนาว (Winter solstice) ประมาณวันที่ 21 ธันวาคม




ภาพที่ 3   เส้นสุริยวิถีเอียงทำมุมกับเส้นศูนย์สูตรฟ้า
ทำให้เรามองเห็นดวงอาทิตย์ขึ้น-ตก ค่อนไปทางเหนือหรือใต้ในรอบปี

          ในทางปฏิบัติ เมื่อมองดูจากประเทศไทย ซึ่งอยู่บนซีกโลกเหนือ เราจะมองเห็นเส้นทางขึ้น–ตก ของดวงอาทิตย์บนท้องฟ้า ดังภาพที่ 3
           ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออก และตกทางทิศตะวันตกพอดี ประมาณวันที่ 20 มีนาคม
(อีควิน็อกซ์ฤดูใบไม้ผลิ) ทำให้กลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน
          ในฤดูร้อน ดวงอาทิตย์อยู่ค่อนไปทางทิศเหนือมากขึ้นในแต่ละวันและจะอยู่ค่อนไปทาง
ทิศเหนือมากที่สุด ประมาณวันที่ 21 มิถุนายน (โซลส์ติซฤดูร้อน) ดวงอาทิตย์ขึ้นเร็วและตกช้าทำให้
กลางวันยาวนานกว่ากลางคืน
           หลังจากนั้นดวงอาทิตย์จะค่อนกลับมาทางทิศตะวันออกอีกครั้ง จนกระทั่งประมาณวันที่
22 กันยายน(อีควิน็อกซ์ฤดูใบไม้ร่วง) ดวงอาทิตย์จะขึ้นทางทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตกพอดี
ทำให้กลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน
           ในฤดูหนาว ดวงอาทิตย์อยู่ค่อนไปทางทิศใต้มากขึ้นในแต่ละวัน (ชาวบ้านเรียนกันว่า "ตะวัน
อ้อมข้าว") และจะอยู่ค่อนไปทางทิศใต้มากที่สุด ประมาณวันที่ 21 ธันวาคม (โซลส์ติซฤดูหนาว)
ดวงอาทิตย์ขึ้นช้าและตกเร็ว ทำให้กลางคืนยาวนานกว่ากลางวัน หลังจากนั้นก็จะอยู่ค่อนกลับมาทาง
ทิศตะวันออกอีกเช่นเดิม